Prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z dokumentów zakupowych jest nadrzędnym prawem podatnika. Stanowi ono fundament zasady neutralności podatku od towarów i usług. Przepisy wiążą prawo do odliczenia podatku naliczonego z otrzymaniem przez kupującego faktury. Dokument ten musi wskazywać na kwotę podatku, która może podlegać odliczeniu. Ponadto zakup taki musi być powiązany ze sprzedażą opodatkowaną. Krajowy ustawodawca wprowadził jednak szereg przypadków, kiedy otrzymanie faktury nie daje prawa do odliczenie naliczonego VATu. Wynikają one m.in. z dokonywania zakupów niewykorzystywanych w działalności opodatkowanej, od podatników niezarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni, zakupów związanych z samochodami wykorzystywanymi do celów mieszanych w działalności gospodarczej lub usługami noclegowymi i gastronomicznymi czy też wynikających z nadużyć lub oszustw podatkowych. Przeczytaj niniejszy artykuł, aby dowiedzieć się więcej.
Przeczytaj również: Ulga podatkowa dla krwiodawców
Odliczenie VATu a wykorzystanie towaru
W pierwszej kolejności przy ocenie prawa do odliczenia VAT z faktury zakupowej należy zwrócić uwagę na wykorzystanie towaru lub usługi do wykonywania opodatkowanej działalności gospodarczej (art. 86 ust. 1 ustawy o VAT). Co to oznacza? Jeżeli podatnik dokonuje zakupu towarów lub usług niezwiązanych z opodatkowaną działalnością gospodarczą, wówczas nie przysługuje mu prawo do odliczenia VAT. Przykładowo – podatnik świadczący usługi prawne, dokonując prywatnego zakupu sprzętu sportowego, nie będzie miał prawa do odliczenia VAT z takich faktur.
Jeśli chcesz założyć firmę lub przenieść jej siedzibę możesz to teraz zrobić przez Wirtualne biuro Wrocław
Odliczenie VATu – ustawowe wyłączenia
Punktem odniesienia jeśli chodzi o ustawowe wyłączenia jest treść art. 88 ustawy o VAT. W pierwszej kolejności ustawodawca wyłączył prawo do odliczenia w przypadku nabycia usług noclegowych i gastronomicznych.
Ponadto przepisy nie dają prawa do odliczenia faktur, które zostały wystawione przez podmiot nieistniejący. Rozwiązanie to ma to na celu zapobieganie wyłudzeniom podatku VAT, aczkolwiek wątpliwości budzi przerzucenie ryzyka rozliczenia transakcji w całości na kupującego. W tym wypadku bowiem to kupujący ponosi konsekwencje tego, że podmiot nieistniejący nie dokonał zapłaty podatku należnego.
W przypadku, gdy faktura dokumentuje czynność zwolnioną z opodatkowania lub niepodlegającą podatkowi VAT, nie jest możliwe odliczenie podatku naliczonego, gdyż nie został on wykazany w treści takiego dokumentu. Zbieżny z tą sytuacją jest brak prawa do odliczenia w przypadku, gdy wprawdzie faktura zawiera kwotę podatku, ale charakter transakcji i sposób jej rozliczenia nie daje podstaw do wykazania takiego podatku w jej treści.
Zgodnie z treścią art. 88 ust 3a ustawy o VAT istnieją trzy kolejne przypadki, kiedy otrzymana faktura nie uprawnia do odliczenia podatku naliczonego. Dotyczy to dokumentów, które:
- stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności,
- podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,
- potwierdzają czynności stanowiące nadużycie prawa lub czynności pozorne w rozumieniu Kodeksu cywilnego (art. 58 oraz 83 Kc) – w części dotyczącej tych czynności.
Wymienione czynności, wraz z wystawieniem faktury przez podmiot nieistniejący, prowadzą do obowiązku nałożenia przez organ podatkowy na podatnika dodatkowej sankcji administracyjnej w wysokości 100% kwoty podatku VAT wykazanego na takich dokumentach (art. 112c ustawy o VAT).
Pozostałe przypadki wyłączające prawo do odliczenia, określone w art. 88 ustawy o VAT, dotyczą braku akceptacji faktur wystawianych przez nabywcę oraz niezarejestrowania się przez sprzedawcę jako podatnika VAT czynnego.
Odliczenie VATu – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
Innym wyłączeniem możliwości odliczenia VAT, jest wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, które nie kończy się w Polsce. W takim przypadku transakcja nie jest już neutralna dla polskiego podatnika, a jest on zmuszony opłacić VAT na zasadach ogólnych.
Warte uwagi: Kiedy następuje przedawnienie podatku?
Jeśli chcesz założyć firmę lub przenieść jej siedzibę możesz to teraz zrobić przez Wirtualne biuro Wrocław