W ostatnim czasie coraz więcej mówi się na temat sygnalistów. Jest to stosunkowo nowe pojęcie w polskiej terminologii. Z tego powodu postanowiliśmy nieco szerzej je omówić. Sygnalista to osoba, która mimo krytyki postanawia poinformować o nieprawidłowościach mających miejsce w firmie. Zadaniem sygnalistów jest baczna obserwacja środowiska zawodowego i zgłaszanie ewentualnych nieprawidłowości, do właściwych instytucji. Rola sygnalistów może więc pomóc w eliminacji różnego rodzaju problemów i naruszeń w wielu przedsiębiorstwach. Donosiciel działa we własnym interesie, w celu uzyskania osobistych korzyści. Sygnalista w dobrej wierze zgłasza informacje o podejrzeniu działań nielegalnych lub nieetycznych, kierując się troską o interes organizacji czy też publiczny.
W październiku 2019 r. Parlament Europejski i Rada UE przyjęły ostateczne brzmienie unijnej dyrektywy dotyczącej ochrony osób zgłaszających naruszenie praw Unii. W konsekwencji powyższego państwa członkowskie, w tym również Polska, zobowiązane są do wprowadzenia oraz respektowania regulacji gwarantujących sygnalistom możliwość bezpiecznego stosowania procedury zgłoszeniowej, bez obaw o ewentualne sankcje czy szykany, które niejednokrotnie stanowią skutki działań podjętych przez sygnalistów. Przeczytaj niniejszy artykuł, aby dowiedzieć się więcej.
Przeczytaj również: Osoba niepełnoletnia jako przedsiębiorca?
Sygnalista – kto to?
Odpowiedzi na to pytanie należy szukać w języku angielskim. Nazwa pochodzi od słowa „whistleblower” czyli informator. To tłumaczenie w dużej mierze oddaje zadania sygnalisty, którego rolą jest informowanie odpowiednich organów o różnego rodzaju naruszeniach. Najczęściej chodzi o naruszenia przepisów wewnętrznych bądź zasad etyki, ale zdarzają się również zgłoszenia dotyczące poważniejszych wykroczeń. Co ważne, sygnaliści nie ponoszą odpowiedzialności prawnej za identyfikację nieprawidłowości, zachodzących w zakładzie pracy.
Po zauważeniu problemów w organizacji, sygnaliści zgłaszają je bezpośredniemu przełożonemu. Jeśli ten nie podejmie kroków w celu rozwiązania kłopotów, sygnalista ma prawo zgłosić naruszenia do wyższej instancji, jaką są organy ścigania. Musi on jednak posiadać dowody, które potwierdzą problemy. Ich działanie nie może być jednak poparte chęcią zemsty czy złośliwością, ale mieć na celu wyeliminowanie takich problemów w przyszłości. Sygnalistą może być nie tylko pracownik danej organizacji, ale również jej klient bądź inna osoba, która zauważy nieprawidłowości.
Jeśli chcesz założyć firmę lub przenieść jej siedzibę możesz to teraz zrobić przez Wirtualne biuro Wrocław
Warunki, które musi spełniać sygnalista
Aby uznać daną osobę za sygnalistę spełnione muszą być cztery warunki.
- sygnalista to osoba, która posiada ważne w jej rozumieniu informacje, które stanowią dowód zaistnienia nieprawidłowości związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa (także instytucji publicznych),
- informacje te muszą być oparte na faktach wskazujących, że mogło dojść do powstania nieprawidłowości wskutek czego mogły zostać naruszone przepisy prawa,
- sygnalista musi chcieć dokonać zgłoszenia i podjąć w tym celu odpowiednie konkretne działania,
- osoba dokonująca zgłoszenia musi dokonać zgłoszenia w dobrej wierze, co do tego, że jej zgłoszenie służy ważnym celom publicznym, a nie jest jedynie próbą zemszczenia się lub wyrządzenia krzywdy (np. byłemu pracodawcy).
Dyrektywa unijna chroniąca sygnalistów
Dyrektywa parlamentu Europejskiego i Rady reguluje prawnie funkcje sygnalistów, tym samym wyprzedzając Kodeks pracy i przepisy polskiego systemu prawnego. Zapewnia szczególną ochronę sygnalistów.
- Osoba dokonująca zgłoszenia nie może być narażona na uszczerbek, czy zarzuty z powodu podjęcia zgłoszenia.
- Wobec sygnalisty nie można zastosować odwetu, traktować go w niekorzystny sposób ze względu na zgłoszenie. Do takich należą np. obniżenia wynagrodzenia, czy wypowiedzenia umowy.
- Dane informatora mają podlegać ochronie sygnalistów.
Warte uwagi: Krajowy System e-Faktur (KSeF)
Jeśli chcesz założyć firmę lub przenieść jej siedzibę możesz to teraz zrobić przez Wirtualne biuro Wrocław